釋品名

八不為本論大宗,，因緣品釋八不之始,，謂不生不滅，此品解八不之終,，辨不來(lái)不去,，始終既明，則中間可領(lǐng),，故次因緣品以明來(lái)去,。

眾生取悟不同，自有聞破生滅不能得道,，觀去來(lái)即便了悟,，故經(jīng)中或就無(wú)生無(wú)滅明中道觀行，或就無(wú)去來(lái)明中道觀行,。前觀能生所生而不得,，今觀去來(lái)乃至涅槃亦不可得，令此觀心于一切法通徹?zé)o礙,。

如凈名經(jīng)云：不來(lái)相來(lái)不去相去,，來(lái)無(wú)所來(lái)去無(wú)所去。即是今意,。涅槃經(jīng)云：瑠璃先來(lái),，佛問(wèn)云：汝為至來(lái)為不至來(lái),。答云：至亦不來(lái)不至亦不來(lái)，至是已來(lái)不來(lái),，不至是未來(lái)不來(lái),，我觀是義都無(wú)去來(lái)。次大品經(jīng)云：炎中水從東海西海而來(lái),，南海北海而去,。常啼答云：炎中尚無(wú)水云何有來(lái)去。因此則悟法身無(wú)來(lái)去義,。直讀此品未覺(jué)為精,，若望諸大乘經(jīng)方知有其深味也。

計(jì)去來(lái)者乃復(fù)無(wú)窮,，略明七種：

一,、世間人取耳目所見(jiàn)，言實(shí)有人之動(dòng)靜,，寒暑往來(lái),。

二、外道謂：從自在天來(lái)為來(lái),，還返為去,。復(fù)云：無(wú)因而來(lái)，無(wú)因而去,。

三,、二世有部計(jì)因中本有未來(lái)果性，從未來(lái)來(lái)現(xiàn)在為來(lái),，從現(xiàn)在謝滅于過(guò)去為去,。

四、二世無(wú)部計(jì)現(xiàn)在因中無(wú)未來(lái)果性,，而假緣故來(lái),，緣離則去。

五,、成實(shí)大乘義云：從無(wú)明識(shí)窟流來(lái)入三界中,，初起一念為來(lái)，返原歸本而去,。

六,、昔地論師義：乖真起妄為來(lái)，息妄歸真故去,。

七,、攝大乘師明：六道眾生皆從本識(shí)來(lái)，以本識(shí)中有六道種子故生六道也，識(shí)滅解生證法身佛為去,。

如此等人并計(jì)來(lái)有所從去有所至，封執(zhí)成謎,，是故此品通觀一切法無(wú)有去來(lái),，縱有五眼亦不能見(jiàn)，故無(wú)此去來(lái),。